2- Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in, Zekatın Miktarlarını Belirten Mektubu
8. İbni Ömer
- - (-)
9071 (1)- İbn Ömer'in
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zekatlarla alakalı
bir mektup yazdı ve kılıcına bağladığı bu mektubu yetkili kimselere
ulaştıramadan vefat etti. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) vefat edince
Hz. Ebu Bekr vefatına kadar o mektubun içerdiği hükümleri uyguladı. Hz. Ömer de
halifeliği süresince onları uyguladı. O mektupta şu hükümler vardı: ''Beş
devede bir koyun, on devede iki koyun, on beş devede üç koyun yirmi devede dört
koyun, yirmi beş devede iki yaşına girmiş bir dişi deve yavrusu verilir. ''
[Sahih]
Babam dedi ki: (Bu
hadisin ilk ravisi olan) Abbad b. el-Avvam'ın (hadis) meclisinde bir hastalığa
maruz kalınca (zekat) hadisi(nin) tamamını yazdım; ancak bazı bölümlerini
(rahatsız olduğumdan) tam algılayamadığımı düşünüp hadisin diğer bölümlerinde
kuşkuya düştüğümden bu hadisi rivayeti (emin olamadığım için) terk ettim."
9072 (2)- Abdullah der
ki: "Babam (İmam Ahmed) bir önceki hadisi Müsned'de "Zühri kanalıyla
Salim" bölümünde aktardı, zira Zühri'nin Salim'den olan rivayetlerini
orada bir araya getirmişti. Ayrıca tam metniyle Muhammed b. Yezid kanalıyla
Salim'den (bir sonraki hadis) aktardı. Bunun yanında Abbad vasıtasıyla
(yukarıdaki gibi) Abbad b. el-Avvam'dan aktardı:"
9073 (3)- İbn Ömer'in
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zekatlarla ilgili
bir mektup yazdı (rdı) ve bu mektubu yetkili kimselere ulaştıramadan vefat
etti. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) vefat edince Hz. Ebu Bekr vefatına
kadar o mektubu uyguladı. Hz. Ömer de halifeliği süresince onları uyguladı. Hz.
Ömer vefat edince bu mektup vasiyetine iliştirilmişti ve o mektupta şu hükümler
vardı: ''Beş devede bir koyun verilir. -hadisi yirmi dört deveye kadar olan
kısmını zikredip- şöyle devam etti: Yirmi beş deveden otuz beş deveye kadarı
iki yaşına girmiş bir dişi deve yavrusu verilir. Eğer onların içinde bir yaşını
bitirip iki yaşına basmış dişi deve yoksa iki yaşını bitirip üç yaşına basmış
bir erkek deve verilir. Otuz beşi geçince, kırk beşe kadar üç yaşına girmiş bir
dişi deve, kırk beşi geçince altmışa kadarı dört yaşına girmiş bir dişi deve
verilir. Altmışı geçince yetmiş beşe kadar beş yaşına girmiş bir dişi deve,
yetmiş beşi geçerse doksana kadar üçer yaşına girmiş iki dişi deve verilir.
Doksan! geçerse yüz ylrmiye kadar dörder yaşına girmiş iki dişi deve, yüz
ylrmlyl geçerse her elli devede dört yaşına girmiş bir dişi deve, her kırkta
Iki yaşını bitlI'miş bir dişi deve zekat olarak verilir. Koyunlarda her kırk
koyunda yüz ylrmiye kadar bırer koyun, yüz ylrmlyl geçince Iki yüze kadar Iki
koyun, Iki yüzü geçince üçyüze kadar üç koyun, üç yüzü geçince her yüz koyunda
bir koyun verilir. Üç yüzden dört yüze kadar bir zekat yoktur. Koyunlar (dört
yüzden fazla) artarsa her yüz koyuna bir koyun verilir. Zekat artar ve ekslllr
korkusundan dolayı toplu mallar ayrılmaz, ayrı ayrı olanlar da bir araya
toplanmaz. Birbirine karıştırılmış sürülerden alınan zekat eşit durumda
paylaştırılır. Çok yaşlı ve güçsüz ve ayıplı hayvanlar zekat olarak alınmaz.''
[-Sahih-]
Diğer tahric: Ebu Davud
(2/8-9), Tirmizi (2/3-4) ve Malik, Muvatta'da (1/250) rivayet ettiler.
2- Hz. Ali (R.A.)
- - (-)
9074 (1)- Tarık b. Şihab
der ki: Hz. Ali'nin minberde şöyle dediğine şahit oldum: "Vallahi,
yanımızda size okuyacak Allah'ın Kitab'ından ve kılıcına asılı olan- Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aldığım zekat miktarlarını belirten şu
sahifeden başka bir şey yoktur." Bu sahife, Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem)’in kabzasında süs olarak demirden halkaları olan bir kılıcına
asılıydı."
[Hasen]
Diğer tahric: Bezzar
(513) ve Tahavi, Şerh meani'l-Asar'da (4/318) rivayet ettiler.
9075 (2)-Z Tarık b.
Şihab der ki: Hz. Ali bize hutbe verip şöyle dedi: "Yanımızda vahiyden -
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den mektup olaraksadece Allah'ın
Kitabında olanlar ve kılıcıma bağlanmış olan şu sahife vardır." Hz. Ali'nin,
üzerinde zekatla ilgili hükümler olan bir sayfanın bulunduğu kabzası demirden
bir kılıcı vardı.
[Hasen]
9076 (3)-Z Tarık b.
Şihab der ki: Hz. Ali'nin şöyle dediğini duydum: "Yanımızda size
okuyabileceğimiz sadece Kur'an'da olanlar ve şu sahifede olanlardır. -Bu
sahife, Hz. Ali'nin kılıcının üzerinde demir halkalar bulunan kınında olan bir
sahifedir- Bunu Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) aldım. Bu sahifede
zekat oranları vardır."
[-Sahih-]
9077 (4)- Tarık b. Şihab
der ki: Hz. Ali'yi minberde hutbe verirken gördüm. Üzerinde kını demirden olan
bir kılıç vardı ve şöyle diyordu: "Vallahi, yanımızda size okuyacak
Allah'ın Kitab'ından ve -kılıcına asılı olan- Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'den aldığım zekat oranlarını belirten şu sahifeden başka bir şey
yoktur."
[-Sahih-]
9078 (5)- Muhammed b.
Ali der ki: Bazı insanlar Hz. Ali'ye gelip Hz. Osman'ın aldığı zekat oranından
şikayet ettiler. Bunun üzerine babam (Hz. Ali) bana şöyle dedi: Bu mektubu
Osman'a götür ve ona de ki: "İnsanlar aldığın zekat oranından şikayet
ediyorlar. Bu, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in alınmasını emrettiği
zekat oranıdır. Halka buna göre zekat vermelerini emret." Osman'a gidip
durumu anlattım. Eğer babam Osman hakkında kötü konuşacak olsaydı o gün
konuşurdu (çünkü o sahifeyi reddetmişti).
[-Sahih-]
Diğer tahric: Buhari
(3111, 3112) rivayet etti.
9079 (6)- Hammad b.
Seleme der ki: (Sözkonusu olan) bu mektubu Sümame b. Abdillah b. Enes'ten
aldım. Enes b. Malik'in bildirdiğine göre Hz. Ebu Bekr kendisini zekat toplamak
üzere (Bahreyn'e) gönderdiğinde oradakilere şu mektubu yazmıştır: Bu, Yüce
Allah'ın Peygamberine emrettiği, Peygamberimizin de (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) Müslümanlara takdir ettiği zekat oranlarını açıklayan mektuptur. Bu
oranlar dahilinde herkes kendisinden istenilen miktarı versin. Hiç kimse bu
oranların üstünde istenilen bir şeyi vermesin: Yirmi beşten az olan develerde
her beş deve için zekat olarak bir koyun vardır. Yirmi beş deveden otuz beş
deveye kadar da iki yaşına basmış bir dişi deve verilir. Hayvanlar içinde
vermek için iki yaşına basmış dişi deve yoksa üç yaşına basmış bir erkek deve
verilir. Otuz altı deveden kırk beş deveye kadar üç yaşına girmiş bir dişi deve
verilir. Kırk altı deveden altmış deveye kadar da dört yaşına girmiş gebe bir
deve verilir. Altmış bir deveden yetmiş beş deveye kadar da beş yaşına girmiş
bir dişi deve verilir. Yetmiş altı deveden doksan deveye kadar üç yaşına girmiş
iki dişi deve verilir. Doksan bir deveden yüz yirmi deveye kadar da dört yaşına
girmiş ve gebe olan iki deve verilir. Yüz yirmiden daha yukarısı için de her
kırk deve için üç yaşına girmiş bir dişi deve, her elli deve için de dört
yaşına girmiş bir dişi deve verilir.
Verilecek develerin
yaşları konusunda ortaya çıkabilecek sıkıntılarda, beş yaşına girmiş bir dişi
deve vermesi gereken, ancak hayvanları arasında böylesi bir devesi olmayan
kişi, varsa dört yaşına girmiş bir dişi deve ile birlikte kolayına gelecek
şekilde iki koyun veya yirmi dirhem verir. Dört yaşına girmiş bir dişi deve
vermesi gereken, ancak hayvanları arasında sadece beş yaşına basmış dişi
develeri olan kişi, beş yaşına basmış deve verir ve karşılığında zekat memuru
aradaki fark için kendisine yirmi dirhem veya iki koyun verir. Dört yaşına
girmiş bir dişi deve vermesi gereken ancak hayvanları içinde böylesi bir devesi
olmayan kişi, varsa üç yaşına girmiş bir dişi deve ile birlikte kalayına
gelecek şekilde iki koyun veya yirmi dirhem verir. Üç yaşına girmiş bir dişi
deve vermesi gereken ancak hayvanları içinde sadece dört yaşına basmış dişi
develeri olan kişi dört yaşına basmış deve verir ve karşılığında zekat memuru
aradaki fark için kendisine yirmi dirhem veya iki koyun verir. İki yaşını
bitirip üç yaşına girmiş bir dişi deve vermesi gereken, ancak hayvanları
arasında böylesi bir devesi olmayan kişi, varsa bir yaşını bitirip iki yaşına
girmiş bir dişi deve ile birlikte kolayına gelecek şekilde iki koyun veya yirmi
dirhem verir. Bir yaşını bitirip iki yaşına girmiş bir dişi deve vermesi
gereken kişinin yanında öylesi bir deve bulunmuyarsa ve üç yaşına girmiş erkek
devesi varsa sadece bunu verir. Sadece dört devesi bulunan kişinin zekat
vermesi gerekmez, ancak dilerse de verebilir.
Otlaklarda beslenen
koyunlara gelince, kırk koyundan yüz yirmi koyuna kadar zekat olarak bir koyun
verilir. Yüzyirmibirden iki yüz koyuna kadar da iki koyun verilir. İkiyüzbirden
üç yüz koyuna kadar üç koyun vardır. Bunun üstündeki her yüz koyun için de
zekat olarak bir koyun verilir.
Zekat olarak alınacak
koyunlar yaşlı veya kusurlu olmamalıdır. Aynı şekilde zekat memuru kabul
etmedikten sonra teke de alınmaz. Zekat miktarını azaltmak için ayrı ayrı
hayvanlar bir araya getirilemeyeceği gibi sürü de parçalara bölünmemelidir.
Hayvanları karışık olan ortaklardan alınan zekatta ortaklar bunu hisselerine
göre hesaplarlar. Kişinin otlaklarda beslediği koyunları kırktan bir eksik olsa
da zekatı alınmaz. Ancak mal sahibi dilerse verebilir. Gümüşte de kırkta bir
zekat vardır. Şayet kişinin yüzdoksan dirhemi varsa zekatı olmaz, ancak kendisi
dilerse verebilir.
[-Sahih-]
Diğer tahric: Nesai
(5/18, 27) ve Ebu Davud (1567) tam metin olarak; parça metinler halinde ise
Buhari (1448, 1450, 1453, 1454, 2487, 3106, 5878) ve İbn Mace (1800) rivayet
ettiler.